وام ازدواج با طعم اوراق گام: راهکار جدید بانک مرکزی برای کاهش صف انتظار
بانک مرکزی قصد دارد برای کاهش صف وام ازدواج از گزینه اوراق گام استفاده کند که این امر چالش‌های را برای زوج‌ها به همراه دارد.
این روزها خبرهای زیادی از صف طول‌ودراز وام ازدواج به گوش می‌رسد، بسیاری از متقاضیان وام ازدواج ماه‌هاست که در نوبت دریافت این تسهیلات قرض‌الحسنه قرار دارند. اخیرا رئیس‌کل بانک مرکزی اعلام کرده که می‌توان از اوراق گام برای تسریع در روند پرداخت وام ازدواج استفاده کرد. البته این پیشنهاد نمی‌تواند مناسب حال تمام متقاضیان وام ازدواج باشد زیرا استفاده از تسهیلات ازدواج تنها به خرید جهزیه محدود نمی‌شود. بسیاری از زوجین از این تسهیلات برای اجاره یا خرید خانه، خرید خودرو، برگزاری مراسم عروسی و… استفاده می‌کنند. راه پرداخت به همین بهانه در گزارشی به پیشنهاد استفاده از اوراق گام در تسهیلات ازدواج را بررسی می‌کند.
صف ۵۰۰ هزار نفری برای دریافت وام ازدواج
صف طولانی وام ازدواج به یکی از چالش‌های اصلی زوج‌های جوان در ایران تبدیل شده است. برخی زوجین پس از ثبت درخواست و تعیین شعبه بانک ۳ تا ۶ ماه در صف انتظار باقی می‌مانند تا وام خود را دریافت کنند. براساس آخرین آماری که مسئولان داده‌اند حدود ۵۰۰ هزار نفر در صف اخذ وام ازدواج قرار دارند.
مهدی صحابی، مدیر اداره اعتبارات بانک مرکزی اعلام کرد که از ابتدای سال جاری تا تاریخ ۲۷ اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۴، بالغ بر ۵۱ هزار و ۳ فقره تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج به مبلغ ۱۷۰،۲۱۳ میلیارد ریال به متقاضیان در سراسر کشور پرداخت شده که این تسهیلات نسبت به مدت مشابه سال قبل ۵۸ درصد در تعداد تسهیلات و ۶۳ درصد در مبلغ رشد کرده است.
او در گفت‌وگویی اعلام کرد که حدود ۵۰۰ هزار نفر در صف دریافت وام ازدواج قرار دارند.
اوراق گام جایگزین وام ازدواج می‌شود؟
محمدرضا فرزین، رئیس‌کل بانک مرکزی در حاشیه مراسم انتشار اوراق صکوک مرابحه ارزی فولاد مبارکه در پاسخ به پرسشی در خصوص برنامه بانک مرکزی برای کاسته شدن از صف متقاضیان تسهیلات ازدواج در سال جاری بیان کرد: «سال گذشته از ۲۰۰ همت منابع پیش‌بینی‌شده برای تسهیلات ازدواج و فرزندآوری نظام بانکی ۲۵۰ همت پرداخت کرد به دلیل اینکه صف طولانی شده بود امسال هم ما در حد اعداد مصوب مجلس قطعاً اگر بیشتر نپردازیم کمتر نخواهیم.»
رئیس‌کل بانک مرکزی افزود: «علاوه بر این به‌منظور کوتاه‌کردن صف متقاضیان تسهیلات ازدواج در حال رایزنی با نمایندگان مجلس شورای اسلامی هستیم تا در کنار گزینه پرداخت نقدی وام ازدواج از کارت رفاهی متصل به اوراق گام نیز به‌عنوان یک گزینه برای متقاضیان وام ازدواج استفاده شود که اگر به نتیجه برسد یک راه دومی در کنار راه اول خواهیم داشت تا از طریق فروشگاه‌های تعیین شده با نرخ سود بسیار پایین می‌توانند برای خرید کالای ایرانی برای جهیزیه استفاده کنند.»
اوراق گام چیست؟
اوراق گام یا گواهی اعتبار مولد ابزاری مالی است که برای تأمین مالی زنجیره تولید و حمایت از تولید داخلی طراحی شده است. این اوراق توسط بانک‌ها صادر می‌شوند و به‌عنوان یک ابزار اعتباری، امکان خرید کالا یا خدمات از تأمین‌کنندگان مشخص (معمولاً تولیدکنندگان ایرانی) را فراهم می‌کنند. اوراق گام در واقع نوعی اعتبار غیرنقدی است که گیرنده می‌تواند از آن برای خرید از فروشگاه‌های طرف قرارداد استفاده کند و بانک در سررسید مشخص، معمولاً تا یک سال، وجه آن را به فروشنده پرداخت می‌کند. این اوراق قابل انتقال به غیر هستند و می‌توانند در بازار سرمایه معامله شوند که نقدشوندگی آن‌ها را افزایش می‌دهد.
اوراق گام در ایران از سال ۱۳۹۸ به ابتکار بانک مرکزی و با هدف حمایت از تولید داخلی و کاهش فشار نقدینگی بر بنگاه‌های اقتصادی معرفی شد. این ابزار به‌ویژه برای تأمین مالی زنجیره تأمین در صنایعی مثل لوازم‌خانگی، خودرو و کشاورزی طراحی شد. بانک‌های عامل مثل بانک ملی و بانک صنعت و معدن از طریق صدور این اوراق، به خریداران امکان می‌دهند کالاهای ایرانی را با شرایط اعتباری خریداری کنند. در سال ۱۴۰۱، بانک مرکزی سقف صدور اوراق گام را افزایش داد و اخیرا استفاده از آن در طرح‌های جدید مثل کارت رفاهی برای وام ازدواج مطرح شد. هدف اصلی این اوراق، حمایت از تولید داخلی، کاهش نیاز به پول نقد و تقویت اقتصاد مولد است.
چالش زوج‌هایی که وام ازدواج را برای جهیزیه نمی‌خواهند
طرح پیشنهادی بانک مرکزی برای استفاده از اوراق گام در قالب کارت رفاهی، زوج‌ها را ملزم می‌کند که وام ازدواج را برای خرید جهیزیه از فروشگاه‌های طرف قرارداد عمدتاً برندهای ایرانی استفاده کنند اما بسیاری از زوج‌های جوان ترجیح می‌دهند وام ازدواج را برای هزینه‌های دیگر، مثل رهن مسکن، برگزاری مراسم عروسی یا حتی بازپرداخت بدهی‌های شخصی، صرف کنند. این موضوع یک چالش اساسی ایجاد می‌کند: زوج‌هایی که نیازی به خرید جهیزیه ندارند یا ترجیح می‌دهند وام را به‌صورت نقدی دریافت کنند، چه گزینه‌ای خواهند داشت؟
در حال حاضر کارت رفاهی مبتنی بر اوراق گام یک گزینه اختیاری در کنار وام نقدی خواهد بود اما جزئیات این طرح هنوز نهایی نشده است. اگر این گزینه اختیاری باشد، زوج‌هایی که وام نقدی را انتخاب کنند، همچنان در صف طولانی بانک‌ها باقی می‌مانند که می‌تواند تأخیرهای بیشتری به همراه داشته باشد.
همچنین محدودیت فروشگاه‌های طرف قرارداد ممکن است تنوع و کیفیت کالاهای قابل خرید را کاهش دهد که برای برخی زوج‌ها جذاب نیست. برای مثال، زوج‌هایی که جهیزیه خود را قبلاً تهیه کرده‌اند یا به برندهای خاص (غیرایرانی) علاقه دارند، ممکن است این طرح را ناکارآمد ببینند.
از سوی دیگر، این طرح می‌تواند به نفع زوج‌هایی باشد که قصد خرید جهیزیه دارند، زیرا نرخ سود کارت رفاهی احتمالاً کمتر از ۴ درصد وام نقدی است اما برای رفع نگرانی زوج‌هایی که به وام نقدی نیاز دارند.
از جهیزیه تا چالش نقدینگی
طرح پیشنهادی بانک مرکزی برای استفاده از اوراق گام در وام ازدواج با هدف کاهش صف انتظار و حمایت از تولید داخلی، گامی نوآورانه است. این طرح می‌تواند برای زوج‌هایی که قصد خرید جهیزیه دارند، با نرخ سود پایین و دسترسی سریع‌تر، جذاب باشد. بااین‌حال، زوج‌هایی که به وام نقدی برای هزینه‌های غیرجهیزیه نیاز دارند، ممکن است همچنان با تأخیر مواجه شوند.
موفقیت این طرح به نهایی شدن جزئیات، افزایش منابع بانکی و پاسخ به نیازهای متنوع زوج‌ها بستگی دارد. بانک مرکزی باید با شفاف‌سازی و انعطاف‌پذیری، اطمینان دهد که همه زوج‌ها از این تسهیلات بهره‌مند شوند.
بانک مرکزی باید در گزینه‌ها شفافیت ایجاد کند: جزئیات دقیق نرخ سود، سقف کارت رفاهی و نحوه انتخاب بین نقدی و غیرنقدی را اعلام کند.
منابع را افزایش دهد: منابع قرض‌الحسنه را با ابزارهایی مثل اوراق گام یا سپرده‌های مردمی تقویت کند تا صف وام نقدی کوتاه شود.
انعطاف‌پذیری ایجاد کند: امکان استفاده از کارت رفاهی برای هزینه‌های متنوع‌تر (مثل خدمات عروسی) را بررسی کند.
منبع : راه پرداخت
